Merhaba! Bugünkü dersimizde canlıların sınıflandırılması ünitesine başlıyoruz. Bu ünite, canlıları belirli özelliklerine göre gruplandırma konusunu ele alır. Bu konuyla ilgili olarak bazı kalıpları öğreneceğiz ve bu konuda sorular çözeceğiz.
Öncelikle, bu videonun beğenilmesini ve kanalımıza abone olunmasını rica ediyoruz. Şimdi dersimize başlayalım!
Canlıların Sınıflandırılması
Canlılar, benzer özelliklere sahip olduklarına göre gruplandırılır. Bu gruplandırma, taksonomi veya sistematik olarak adlandırılır.
İki farklı sınıflandırma yöntemi vardır: yapay sınıflandırma ve doğal sınıflandırma. Yapay sınıflandırmada, canlılar Aristo’nun bulduğu yönteme göre gruplandırılır. Aristo, canlıları iç yapılarına ve dış görünüşlerine göre gruplandırmıştır. Ancak, Aristo canlıların iç kısımlarını incelemediği için bu sınıflandırma yapay olarak adlandırılır.
Doğal sınıflandırmada ise Linne amcamızın bulduğu yöntem kullanılır. Linne, canlıların kökenlerine ve evrimsel geçmişlerine göre gruplandırmıştır. Bu sınıflandırmada, canlıların iç yapıları incelenir. Kökenleri aynı olan, görevleri aynı veya farklı olan organlar homolog organlar olarak adlandırılır. Bu sınıflandırmada genetik benzerlik önemli bir kriterdir.
Canlıların Akrabalık Derecesi ve Filogenetik Sınıflandırma
Filogenetik sınıflandırmada, canlıların akrabalık derecesi tespit edilmek için DNA ve protein benzerliği gibi faktörlere bakılır. Vücut simetrisi, embriyonal gelişim evreleri, biyokimyasal özellikler, hücresel yapılar, anatomik ve fizyolojik benzerlikler de filogenetik sınıflandırmada dikkate alınan kriterlerdir.
Filogenetik sınıflandırmada, canlılar tür, cins, takım, familya, sınıf, şube ve alem gibi birimlere ayrılır. Türkiye Cumhuriyeti futbol takımı sahada şut attı şeklinde bir kalıp kullanarak bu birimleri hatırlayabilirsiniz.
Alem en genel bir birimdir ve çok sayıda tür içerir. Şube, sınıf, takım ve familya ise alemdeki canlı sayısını azaltır. Tür ise en özelleşmiş bir birimdir ve genetik benzerlikleri artar.
Bakteriler ve Arkeler
Bakteriler ve arkeler prokaryot hücre yapısına sahip canlılardır. Bakterilerde peptidoglikan yapılı hücre çeperi bulunurken, arkelerde pseudo-peptidoglikan yapılı hücre çeperi bulunur. Arkelerde histon proteini bulunurken, bakterilerde bulunmaz.
Bakterilerde çubuk, yuvarlak ve spiral şekillerde çeşitli formlar görülebilir. Bakteriler, oksijen ihtiyaçlarına göre zorunlu aerob, zorunlu anaerob ve geçici anaerob olarak sınıflandırılır. Beslenmelerine göre heterotrof ve ototrof bakteriler bulunur.
Arkeler, bakterilerden farklı olarak genellikle aşırı yaşam koşullarında bulunurlar. Arkelerde de çeşitli şekil ve beslenme tipleri bulunur.
Protistler
Protistler, ökaryot hücre yapısına sahip canlılardır. Tatlısularda, denizlerde ve toprakta yaşarlar. Protistler hem ototrof hem de heterotrof olabilen canlılardır. Kamçılı hareketleri sayesinde aktif olarak yer değiştirebilirler.
Protistlerde çeşitli üreme tipleri bulunur. Bazıları eşeysiz üreme ile çoğalırken, bazıları eşeyli üreme ile çoğalır. Protistlerde bazı türler birden fazla çekirdek içerebilir.
Mantarlar
Mantarlar, ökaryot hücre yapısına sahip ve genellikle çok hücreli canlılardır. Mantarlar, çürümüş bitki materyali ve organik maddeleri parçalayarak beslenirler. Hif adı verilen ince iplikçiklerden oluşan misellerden meydana gelirler.
Mantarlar, çeşitli şekil ve büyüklükte olabilirler. Bazıları şapkalı mantarlar şeklinde görülürken, bazıları ise küf mantarları ve maya mantarları gibi tek hücreli olabilirler.
Bitkiler
Bitkiler, fotosentetik ototrof canlılardır ve genellikle çok hücreli organizmalardır. Yapraklarında bulunan klorofil molekülü sayesinde güneş ışığını kullanarak fotosentez yaparlar. Bitkiler, su ve mineralleri kökleri aracılığıyla alır ve organik madde sentezler.
Bitkilerde hücre duvarı hücre zarının dışında yer alır ve genellikle sellülozdan yapılmıştır. Bitkilerde turgor durumu, suyun hücre içine alınmasıyla oluşur ve bitkinin dik durmasını sağlar.
Bitkilerin çoğalması, tohumlu ve tohumsuz üreme ile gerçekleşir. Tohumlu bitkilerde tohum oluşurken, tohumsuz bitkilerde sporlar oluşur. Bitkiler kök, gövde, yaprak, çiçek, meyve ve tohum gibi yapılarla çeşitli fonksiyonları yerine getirirler.
Kalıp Soruları
- Protein benzerliği çok olan kategoriler hangileridir?
- Tür, cins, familya, takım, sınıf, şube, alem
- Hangi kategorilerde homolog organ benzerliği en fazladır?
- Tür ve cins
- Hangi kategoride çeşitlilik en azdır?
- Alem
Bu şekilde canlıların sınıflandırılması hakkında genel bir bilgi edindik. Dersin devamında daha detaylı konuları ele alacağız. Bu blog yazısını okuyarak temel bilgileri öğrenebilir ve sınavlara hazırlanırken kullanabilirsiniz. Unutmayın, düzenli tekrar ve çalışma başarının anahtarıdır. Başarılar dilerim!
Canlıların Kromozom Sayısı
Bu bölümde canlıların kromozom sayısı hakkında konuşuluyor. İki canlının kromozom sayısı 2 ve 5 olarak belirtiliyor. Ancak, bu iki canlının farklı türlerden olup olmadığı sorusu gündeme geliyor. Farklı türlerde kromozom sayısının aynı olabileceği veya farklı olabileceği belirtiliyor.
Ancak, eğer 2 ve 5 numaralı canlıların kromozom sayısı aynıdır denirse, bu iddianın yanlış olduğu ifade ediliyor. Zaten bu canlıların farklı türlere ait olduğu için kromozom sayısının aynı olma ihtimalinin düşük olduğu belirtiliyor.
Sonraki bölümde daha uzun bir konuya geçileceği ve hayvanlar alemine odaklanılacağı ifade ediliyor. Bu konuyla ilgili kalıp soruların da çözüleceği ve Pazartesi günü yükleneceği belirtiliyor.
Bu blog yazısında canlıların sınıflandırılması hakkında genel bilgileri öğrendik. Daha önceki bölümlerde taksonomi, yapay sınıflandırma, doğal sınıflandırma, filogenetik sınıflandırma ve canlıların akrabalık derecesi gibi konuları ele aldık. Şimdi canlıların kromozom sayısı hakkında bilgi edindik. Dersin devamında hayvanlar alemine odaklanacağız. Takipte kalın!
